Chỉ trong vòng 8 ngày đầu tiên của tháng 9/2015, Đức Thánh Cha Phanxicô đã đưa ra 2 quyết định khiến nhiều người trong và ngoài Giáo hội thảo luận sôi nổi: Ngày 1/9, qua một lá thư gửi cho Đức Tổng Giám mục Rino Fisichella, Chủ tịch Hội đồng Giáo hoàng về Tái Truyền giảng Phúc Âm, Đức Thánh Cha đã ban đặc ân cho tất cả các linh mục trên toàn thế giới trong Năm Thánh Thương Xót (từ 8/12/2015 đến 20/11/2016) được quyền tha tội phá thai của những ai trực tiếp phạm tội trọng này; rồi đến ngày 8/9, qua 2 lá thư được gọi là Tự sắc, Đức Thánh Cha cải tổ thủ tục tuyên bố hôn nhân vô hiệu thường được biết đến với tên gọi là “tiêu hôn” trong bộ luật Giáo hội Công giáo Latinh và Các Giáo hội Công giáo Đông phương. Vậy người Công giáo chúng ta nên tìm hiểu để có một cái nhìn chính xác về những điều này.
1) Về quyết định Đức Thánh Cha ban cho các linh mục được quyền tha tội phá thai, vậy trước đây các linh mục không có năng quyền này hay sao?
- Bàn về tội phá thai, Giáo luật Công giáo Latinh (CIC) điều 1398 nói: “Người nào thực hành việc phá thai và nếu việc phá thai có hiệu quả thì bị vạ tuyệt thông tiền kết (tự động tức khắc).” Do đó, một người phụ nữ, bác sĩ và ngay cả những người thúc giục người phụ nữ đó phá thai sẽ bị vạ tuyệt thông tức thì, nhằm cho thấy sự trầm trọng của tội ác này vì tính chất nguy hại không thể nào đền bù được đối với việc tước đoạt sinh mạng của một thai nhi vô tội. Với vạ tuyệt thông, người vi phạm không thể lãnh nhận các bí tích và chỉ có thể được tha thứ bởi Đức Thánh Cha và giám mục địa phương hoặc các linh mục được ủy thác mà thôi, ngoại trừ trong trường hợp một hối nhân trong cơn nguy tử, bất kỳ linh mục nào kể cả khi bị mất năng quyền giải tội, cũng được phép giải hết mọi vạ và mọi tội cách thành sự (CIC, #976).
Tại Hoa Kỳ, kể từ năm 1979, với phép của Tòa Thánh, tất cả các giám mục khi ban năng quyền cho các linh mục giải tội đều bao gồm cả việc tha tội phá thai. Do đó, những ai trực tiếp phạm tội phá thai và thống hối cùng xưng thú tội lỗi đều được các linh mục tha cả tội và vạ tuyệt thông nữa. Tuy nhiên, tại nhiều quốc gia khác trên thế giới, nhiều giám mục vẫn giữ cho mình quyền tha tội phá thai hoặc chỉ ban cho cha quản hạt hoặc vài linh mục trong giáo phận có năng quyền này mà thôi. Do đó, không phải linh mục giáo phận nào hoặc nước nào cũng có quyền tha tội phá thai. Vì thế, việc Đức Thánh Cha Phanxicô ban cho tất cả các linh mục trên thế giới năng quyền tha tội phá thai trong Năm Thánh Thương Xót và chỉ trong Năm Thánh mà thôi, được áp dụng đối với những trường hợp này. Riêng các linh mục tại Hoa Kỳ trước và sau Năm Thánh Thương Xót đều vẫn có năng quyền tha tội phá thai do các giám mục ban cho.
2) Còn về việc Đức Thánh Cha đơn giản hóa thủ tục “tiêu hôn” là như thế nào?
Trước hết, chúng ta phải làm sáng tỏ ý nghĩa của thủ tục “tiêu hôn” (annulment). Đây không phải là ly dị kiểu Công giáo. Thật ra, thủ tục này chính thức phải gọi là tuyên bố vô hiệu ngay từ đầu đối với một cuộc hôn nhân bởi vì những yếu tố đáng ra phải có lúc một người nam và một người nữ kết hôn để hôn nhân thành sự lại không có, chẳng hạn như bị áp lực, thiếu hiểu biết về bổn phận trong hôn nhân,… Vì thế, cho dẫu một cặp hôn phối đã ly dị về mặt dân sự nhưng trước mặt Giáo hội, họ vẫn là vợ chồng cho đến khi Tòa án Hôn phối của Giáo phận tiến hành thủ tục “ti